Ο πρώτος των Ιερών Ναών του Αμαρουσίου, το αληθινό καύχημα της περιοχης για την παλαιότητά του, το μέγεθος και την κατανυκτικότητα που ἀναδύει είναι αναμφισβήτητα ο Καθεδρικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της Παναγίας της Μαρουσιώτισσας.
Ο σημερινός Ναός οικοδομήθηκε το 1870. Σέ εντοιχισμένη επιγραφή αναφέρεται: «Ὁ ἱερός οὗτος ναός τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ὠκοδομήθη ἐν ἔτεσι 1870-1874 δαπάνη τοῦ Δήμου Ἀθηναίων καί συνδρομητῶν τῶν Χριστιανῶν, βασιλεύοντος Γεωργίου τοῦ Α΄ ἐπί Δημάρχου Παναγῆ Κυριακοῦ καί τῶν Ἐπιτρόπων Γεωργίου Χ. Δημητρίου, ἐμπόρου, καί δημοτικῶν συμβούλων Σωτ.Χαϊμαντᾶ, Γ.Πέππα καί Γεωργίου Λέκκα».
Ως Ενορία ιδρύθηκε το 1850 ενώ αναφέρεται και ως μια “των Ενοριών της πόλεως των Αθηνών, των κωμοπόλεων, χωρίων και προαστείων του Δήμου Αθηναίων” σε Βασιλικό Διάταγμα του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄ του 1912 (ΦΕΚ 120, 20/4/1912) κλικ εδώ.
Η οἰκοδόμηση του Ναου άρχισε το 1870 και περατώθηκε το 1874, δηλ. μετά ἀπό τέσσερα χρόνια. Θεμελιώθηκε δε πάνω στά ερείπια παλαιού βυζαντινού Ναού, ὁ οποίος ετιμάτο επ’ ονόματι της Παναγίας. Κατά παλαιά τοπική συνήθεια, κατά τήν ὁποία οι κάτοικοι του Αμαρουσίου τιμούσαν δυο αγίους στόν ιδιο Ναό, ετσι καί στον Ναό της Παναγίας οι ευσεβείς Μαρουσιώτες τιμούσαν καί τούς αγίους Αποστόλους.
Ο Ναός είναι ρυθμού τρίκλιτης Βασιλικής μετά τρούλλου. Αρχιτέκτονάς του ο μηχανικός Γ.Κατσαρός. Η πρόσοψη και τό πλάτος του ναού είναι 16 μ. το δέ μήκος του 26,30 μ. Το ύψος μέχρι του τρούλλου 22,50 μ. Δημιουργήθηκε γυναικωνίτης σε σχήμα Π, το δε δάπεδο του Ναού καλύφθηκε με μεγάλες μαρμάρινες πλάκες λευκού ή γκριζοκυανού χρώματος, οι οποίες με τον τρόπο που τοποθετήθηκαν αυξάνουν τήν εντύπωση του μήκους.
Το έτος 1886 κατασκευάσθηκε τό μαρμάρινο Τέμπλο, σε σχέδιο του αρχιτέκτονος Δημητρίου Σκορδαρά. Κατασκευαστής του ο Ι.Καρακατσάνης. Την αγιογράφηση των μεγάλων Δεσποτικών εἰκόνων του Τέμπλου ανέλαβε η Ιερά Μονή Ασωμάτων Πετράκη το έτος 1887, όπως μας πληροφορεί σχετική ἐπιγραφή. Τα αμέσως επόμενα χρόνια κατασκευάσθηκαν από πεντελικό πάλλευκο μάρμαρο ο θαυμάσιος αρχιερατικός Θρόνος καί ο Άμβωνας. Κατά την εξαετία 1927-1934 κατασκευάζεται, σέ σχέδιο του Καθηγητού Χριστιανικής Αρχαιολογίας καί Ακαδημαϊκού Αναστασίου Ορλάνδου, το όμορφο Κωδωνοστάσιο του Ναού.
Το 1949 με το Βασιλικό Διάταγμα που εκδόθηκε στις 28-2-1949 και δημοσιεύθηκε στις 15-6-1949 στο υπ’ αριθμ. 129 (τ.Α΄ ΦΕΚ) η 15η Αυγούστου, εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, καθιερώθηκε ως η επίσημη τοπική Θρησκευτική τελετή του Αμαρουσίου.
Στα χρόνια πού ακολουθουν οι Εφημέριοι καί τα Εκκλησιαστικά Συμβούλια, μαζί με τις Ερανικές Επιτροπές, εργάζονται σκληρά για τον εξωραϊσμό καί εξοπλισμό του Καθεδρικου Ναου της πόλεως του Αμαρουσίου.
πηγή: panagia-amarousiou.gr