Το Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών πήρε το όνομά του από τον νικητή του Μαραθωνίου δρόμου του 1896 Σπύρο Λούη, κάτοικο του Δήμου Αμαρουσίου. Η έκταση των 1.000 στρεμμάτων, όπου βρίσκεται, ανήκει διοικητικά στο Δήμο Αμαρουσίου.
Ο θεμέλιος λίθος του Ο.Α.Κ.Α. μπήκε την 8η Ιανουαρίου 1980 από τον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδας και μετέπειτα Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το όραμά που τον οδήγησε και στην κατασκευή του ΟΑΚΑ, ήταν να δημιουργηθούν σιγά σιγά όλες οι κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε κάποια στιγμή οι Ολυμπιακοί Αγώνες να φιλοξενηθούν και πάλι στην Ελλάδα.
Tο στάδιο κατασκευάστηκε σε χρόνο ρεκόρ για την εποχή. Ο λόγος δεν ήταν άλλος από τις ασφυκτικές προθεσμίες για το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου που έγινε εκεί το 1982.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1982, ημέρα έναρξης του 13ου Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος ΕΠΑ 82, έγιναν και τα εγκαίνια του Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθηνών από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον τότε Πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου.
Κατασκευάστρια εταιρεία ήταν η γερμανική Weidleplan με υπεύθυνους αρχιτέκτονες τους H. Stalhout, Fr Herre και Δημ Ανδρικόπουλο.
Τα επόμενα χρόνια γύρω από το Κεντρικό Ολυμπιακό Στάδιο, προστέθηκαν το Ολυμπιακό Ποδηλατοδρόμιο (εγκαινιάστηκε το 1991), το Ολυμπιακό Κέντρο Υγρού Στίβου (1991), το Ολυμπιακό Κλειστό Γυμναστήριο Αθλοπαιδιών (1995), το Ολυμπιακό Κέντρο Αντισφαίρισης (2004) καθώς και όλες οι υπόλοιπες βοηθητικές αθλητικές εγκαταστάσεις.
Το ΟΑΚΑ είχει χρησιμοποιηθεί και από τις τρεις μεγάλες ομάδες του κέντρου ως έδρα κατά διάφορα χρονικά διαστήματα.
Ο Ολυμπιακός έπαιζε εκεί από το 1984 ως το 1989 και απ’το 1997 ως το 2002. Ήταν η έδρα του Παναθηναϊκού από το 1984 ως το 2000. Τέλος και η ΑΕΚ έπαιξε εκεί απ’το 1985 ως το 1987. Σήμερα αποτελεί την έδρα του Παναθηναϊκού και της ΑΕΚ.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 το ΟΑΚΑ ήταν η κοινή έδρα και των τριών ομάδων (τη σεζόν 1985-86 κόπηκαν 1.784.844 εισιτήρια σε 45 συνολικά αγώνες).
Το Ολυμπιακό Στάδιο είχε φιλοξενήσει και δύο τελικούς του Κυπέλλου Πρωταθλητριών: στις 25/5/1983 (Hamburger SV – Juventus FC, 1-0) και στις 18/5/1994 (AC Milan – FC Barcelona, 4-0). Τέλος, στο ΟΑΚΑ έγινε και ένας τελικός του Κυπέλλου Κυπελλούχων, στις 13/5/1987 (AFC Ajax – Lokomotiv Leipzig, 1-0).
Το 1997 ήταν το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου η τελευταία μεγάλη διοργάνωση που έκλεισε τον πρώτο “κύκλο ζωής” του ΟΑΚΑ.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες επιστρέφουν σπίτι τους.
Ηταν 5 Σεπτεμβρίου του 1997, στο Παλέ ντε Μπολιέ, την έδρα της ΔΟΕ στη Λωζάνη, όταν αποφασίστηκε ποια πόλη θα φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς του 2004.
Υποψήφιες πόλεις ήταν το Κέιπ Τάουν, η Στοκχόλμη, το Μπουένος Άιρες, η Ρώμη και η Αθήνα.
Ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ μέσα σε κλίμα αγωνίας ανακοίνωσε με την λέξη «Athens» ότι, η Αθήνα είναι η πόλη που θα διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
Τέσσερα χρόνια μετά την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων από την Αθήνα, δηλαδή το 2001, το γραφείο Calatrava S.A. ανέλαβε την κατασκευή ενός στεγάστρου, ενός μνημειακού γλυπτού και άλλων έργων στο συγκρότημα ΟΑΚΑ.
Η κατασκευή των δύο μεταλλικών στεγάστρων εισόδων άρχισε στις 7 Μαρτίου και ολοκληρώθηκε στις 18 Ιουλίου, δηλαδή 26 ημέρες πριν από την τελετή έναρξης..
Η οροφή καλύπτει 25.000 τετραγωνικά μέτρα, υποστηρίζεται από δύο δεμένες ατσάλινες καμάρες εκτάσεως 304 μέτρων και ύψους 60 μέτρων.
Σχετικά με τις κατασκευές ο Σαντιάγκο Καλατράβα είχε δηλώσει τα παρακάτω:
“Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον Ελληνικό πολιτισμό με όρους της κλασικής παράδοσης, με τις στήλες της, τα επιστύλια και τα αετώματα. Όμως υπάρχει επίσης μία μεταγενέστερη Ελληνική παράδοση, η Βυζαντινή, η οποία είναι όλο αψίδες και θόλους. Έπρεπε να επιλέξω πώς να εκφράσω το σχέδιο εν μέσω αυτών των παραδόσεων. Για τις πολύ μεγάλες αποστάσεις που έπρεπε να καλυφθούν ώστε να στεγαστεί το Ολυμπιακό Στάδιο και το Ποδηλατοδρόμιο, θεώρησα ότι η πιο πρόσφατη Βυζαντινή παράδοση ήταν κατάλληλη. Εντούτοις, η αλληλουχία χώρου στο σχέδιο – ο κεντρικός άξονας, η Αγορά, η πλάζα, οι είσοδοι που παραπέμπουν σε στοές – είναι πολύ κλασική. Υπάρχει επίσης μία τρίτη, πιο γενική παράδοση σε λειτουργία, η Μεσογειακή. Τη βλέπετε στο τοπίο, στο φως και το χρώμα (με την εμπιστοσύνη στο άσπρο, το μπλε και την ώχρα), στη χρήση υλικών όπως το κεραμικό πλακάκι. Έτσι θα έλεγα για το σχεδιασμό του Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθηνών ότι το σχέδιο είναι κλασικό, οι προσόψεις είναι Βυζαντινές, και το πνεύμα είναι Μεσογειακό.”
Αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή του ΟΑΚΑ
Οι ανασκαφές έδειξαν ότι ο χώρος όπου βρίσκονται σήμερα οι Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις ήταν σε χρήση από την γεωμετρική περίοδο (8ος αιώνας πΧ).
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι οι αγώνες, οι οποίοι τελούνταν στον Δήμο του Αθμόνου, αποκαλούνταν «Αμαρύσια». Η λατρεία της Αρτέμιδος ήρθε στην Αττική από την Αμάρυνθο, πόλη της νότιας Εύβοιας. Οι αγώνες αυτοί περιελάμβαναν μουσικούς και αθλητικούς αγώνες καθώς επίσης και τον Πυρρίχιο χορό.
Ο Πυρρίχιος χορός σηματοδοτούσε την ενηλικίωση των εφήβων και αποτελούσε μέρος του τελετουργικού της μύησής τους στα μυστικά της εύρυθμης λειτουργίας της πολιτείας. Ο Πύρριχος, από τον οποίο πήρε το όνομά του ο χορός, ήταν ένας από τους Κουρήτες, οι οποίοι, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, προστάτευαν τον Δία όταν ήταν βρέφος από τη μανία του Κρόνου. Και πώς το κάνανε αυτό; Χτυπούσαν δυνατά τα δόρατά πάνω στις ασπίδες τους ώστε να δημιουργείται εκκωφαντικός θόρυβος και να μην ακούγεται το κλάμα του βρέφους.
Λίγα μέτρα έξω από την εγκατάσταση του γηπέδου Αντισφαίρισης βρέθηκε τάφος αθλητή (400-375 π.Χ.) .
Μέσα από τις εγκαταστάσεις του Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθηνών περνά το Αδριάνειο Υδραγωγείο, έργο του Αυτοκράτορα Αδριανού, το οποίο άρχισε να κατασκευάζεται το 125 μ.Χ. και ολοκληρώθηκε το 140 μ.Χ. Νερό αντλούσε από το όρος Πεντέλη και μέσω του σημερινού Δήμου Ψυχικού και της περιοχής Αμπελοκήπων του Δήμου Αθηναίων, το αποθήκευε στην πλατεία Δεξαμενής στους πρόποδες του Λυκαβηττού, από όπου γινόταν η διανομή του.
Μνημεία Περιοχής Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων Αμαρουσίου (ΟΑΚΑ)
- Ρωμαϊκή δεξαμενή στη Λασσάνη
- Θέση ανεύρεσης τεφροδόχου κάλπιδος κλασικών χρόνων
- Ελληνιστική δεξαμενή οδού Αρτέμιδος
- Πορεία πήλινου ρωμαϊκού αγωγού
- Πορεία πήλινου ρωμαϊκού αγωγού
- Ρωμαϊκή δεξαμενή ΒΑ Ολυμπιακού Σταδίου
- Ρωμαϊκή δεξαμενή οδού Σπύρου Λούη
- Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις
- Συγκρότημα δωματίων διαφόρων φάσεων
- Ρωμαϊκό βαλανείο
Επί δημαρχίας Γιώργου Πατούλη εκφράστηκε για πρώτη φορά το αίτημα της μετονομασίας του Ο.Α.Κ.Α από Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών «Σπύρος Λούης» σε Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αμαρουσίου «Σπύρος Λούης».
Ουσιαστικά το Μαρούσι ζητά το αυτονόητο. Το Ο.Α.Κ.Α δεν βρίσκεται στην Αθήνα, αλλά στο Μαρούσι. Οι Μαρουσιώτες είναι άλλωστε αυτοί που έδωσαν τα, κτήματά τους προκειμένου να χτιστεί.