Ο πόλεμος και η Κατοχή δεν άφησαν ανεπηρέαστο το Μαρούσι, όπως και όλη την Ελλάδα άλλωστε. Οι Μαρουσιώτες δίνουν αγωνιστικό παρόν στο έπος του 1940-1941. Αρκετοί στρατεύονται για το μέτωπο της Ηπείρου και πέντε από αυτούς πέφτουν στο πεδίο της μάχης. Τα ονόματά τους περιλαμβάνονται στο μνημείο της Πλατείας Ηρώων. Είναι οι Αντώνιος Παρασκευάς, Γεώργιος Γεμελιάρης, Άγγελος Ίσαρης, Θεόφιλος Κυζιρίδης, Κωνσταντίνος Μωραϊτόπουλος.
Το σχολικό συγκρότημα που μόλις είχε ανεγερθεί επιτάσσεται, το ίδιο και ο Πύργος στο κτήμα Συγγρού. Το Σικιαρίδειο Ίδρυμα και όλα τα νοσοκομεία του Αμαρουσίου μετατρέπονται σε στρατιωτικά. Η “Κομαντατούρ” καταλαμβάνει το αρχοντικό Κουρτάκη. Τα κτήματα Συγγρού και Βορρέ υποχρεώνονται να καλλιεργούν για λογαριασμό των Γερμανών. Τα σχολεία υπολειτουργούν σε εκκλησίες, ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου διανέμει καθημερινά συσσίτιο. Ευτυχώς όμως το Μαρούσι δε γνωρίζει την πείνα του 1941 -1942, αφού τα αγροτικά προϊόντα της περιοχής βοηθούν τους Μαρουσιώτες να επιβιώσουν.
Αξιομνημόνευτη πάντως παραμένει η αλληλεγγύη που επικράτησε μεταξύ των Μαρουσιωτών εκείνη την εποχή. Η κυκλοφορία είναι περιορισμένη, η συγκοινωνία με την Αθήνα έχει διακοπεί. Ο σιδηρόδρομος έχει ήδη σταματήσει από το 1938 προκειμένου να γίνει ηλεκτροκίνητος, μα η Κατοχή διακόπτει το έργο. Το τελευταίο του δρομολόγιο, η “κηδεία του” όπως έγινε γνωστή, παρακολουθήθηκε από πλήθος κόσμου και έγινε θρύλος.
Αρκετοί Μαρουσιώτες παίρνουν μέρος, στην εθνική αντίσταση, παρενοχλώντας τους κατακτητές, πραγματοποιώντας δολιοφθορές και συμμετέχοντας σε δυναμικά συλλαλητήρια στην Αθήνα. Σημαντική προσωπικότητα αυτής της εποχής αναδεικνύεται ο Αλέξανδρος Γαρδέλης, που αργότερα εκλέγεται δήμαρχος Αμαρουσίου από το 1959 έως 1967. Συμμετέχει σε ριψοκίνδυνες πολεμικές επιχειρήσεις μια από τις οποίες είναι ανατίναξη αμαξοστοιχίας.
Το 1942 παρ όλη την βαριά ατμόσφαιρα της κατοχής, το Μαρούσι αναβαθμίζεται από κοινότητα σε Δήμο με 8.253 κατοίκους. Πρώτος δήμαρχος του ο Δημήτριος Μόσχας, που είχε διατελέσει και κοινοτάρχης από το 1928 μέχρι το 1936.
Η Απελευθέρωση
Η απελευθέρωση της Ελλάδας από τα κατοχικά στρατεύματα το 1944 γιορτάζεται πανηγυρικά, με αρκετούς Μαρουσιώτες να συμμετέχουν στις εκδηλώσεις στην Αθήνα.
Ο αδελφοκτόνος σπαραγμός που επακολουθεί της απελευθέρωσης έχει και στο Μαρούσι τις ακραίες εκδηλώσεις του. Τρομοκρατία, εκτελέσεις, ομηρίες, κακουχίες, φόρος αδελφικού αίματος σηματοδοτούν την περίοδο 1946-1949 του Εμφυλίου Πολέμου.
Δύο όμως σημαντικά γεγονότα, παρ’ όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια εποχή: Η απόσπαση και η ανεξαρτητοποίηση των Μελισσίων από το Μαρούσι, που αναγνωρίζεται ως ξεχωριστή κοινότητα το 1945, και της Μαγκουφάνας το 1950, που αποτελεί πλέον ξεχωριστή κοινότητα επίσης και αργότερα παίρνει το όνομα Πεύκη.
Απόσπασμα από το βιβλίο: “Μαρούσι: Η δική μας πόλη” της Μαρίας Σπυροπούλου – Θεοδωρίδου
