Απεβίωσε σε ηλικία 91 ετών η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου, η μαέστρος και διευθύντρια επί σειράς δεκαετιών της Μικτής Χορωδίας του Δήμου Αμαρουσίου και ιδρύτρια της «Χορωδίας Τρικάλων» που μεσουράνησε κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960. Η κηδεία της θα γίνει δημοτική δαπάνη από τον Δήμο Αμαρουσίου, την Δευτέρα στις 3 μ.μ., στον Iερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αμαρουσίου και η ταφή στο νεκροταφείο Αμαρουσίου.
Η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου γεννήθηκε το 1928 στο Βόλο. Πήρε τα πρώτα μαθήματα πιάνου από το Ωδείο του Βόλου. Συνέχισε τις μουσικές σπουδές της στην Αθήνα όπου πήρε δίπλωμα πιάνου και ανώτερων θεωρητικών από το Ωδείο του Μανώλη Καλομοίρη. Το ’52 ο Μανώλης Καλομοίρης της εμπιστεύεται τη διεύθυνση και την αναδιοργάνωση του παραρτήματος του Εθνικού Ωδείου Τρικάλων. Έχοντας ιδιαίτερη αγάπη στο χορωδιακό τραγούδι, δημιουργεί παιδικές και μικτές χορωδίες. Έτσι γεννιέται η Χορωδία Τρικάλων, που γίνεται γνωστή στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
«Στη μελαγχολική ατμόσφαιρα της δεκαετίας του ’50 στις θεσσαλικές πόλεις, για άτομα της δικής μου ευαισθησίας, υπήρχαν δύο επιλογές» σημειώνει η ίδια στο βιβλίο της «Ο μύθος μιας χορωδίας» (εκδόσεις «Προσκήνιο»): «’Η θα βούλιαζες μέσα στην κατάθλιψη και στην αδράνεια, ή θα οπλιζόσουνα με δύναμη για κάτι δημιουργικό. Διαλέγοντας τη δεύτερη επιλογή, δημιουργήθηκε με πολλή προσπάθεια το θαύμα της Χορωδίας Τρικάλων. Παράδειγμα και ερέθισμα και για άλλες μικρές ή μεγάλες πόλεις. Με τις χορωδιακές μου διασκευές στα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη γεννήθηκε κάτι καινούριο. Η μεταφορά του έντεχνου τραγουδιού σε χορωδιακή μορφή. Έτσι άρχισε ο μύθος της Χορωδίας Τρικάλων».
Η πρώτη εμφάνιση της Χορωδίας στο «Παλλάς», το Δεκέμβρη του 1955 προκάλεσε διθυραμβικές κριτικές, καθώς όλοι μίλησαν για «φως εκ Τρικάλων». Το 1963, η Χορωδία Τρικάλων «συναντιέται» με τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, τον «Επιτάφιο» του οποίου διασκεύασε για χορωδία η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου, πραγματοποιώντας και το μέγα τότε τόλμημα να συνοδεύει τη Χορωδία λαϊκή ορχήστρα. Η Τ. Παπαστεφάνου υπήρξε η πρώτη που μετέφερε το έντεχνο ελληνικό τραγούδι σε χορωδιακή μορφή και η πρώτη που τολμά να το συνοδέψει με λαϊκά όργανα. Το βραβευμένο χορωδιακό σύνολο ηχογραφεί δίσκους πάνω σε τραγούδια του Μ. Θεοδωράκη, διασκευασμένα χορωδιακά από την ίδια. Πολύτιμος συμπαραστάτης της υπήρξε ο σύζυγός της, αγωνιστής του ΕΑΜ, Λεωνίδας Παπαστεφάνου.
«Ήταν ένα “θαύμα” κοιταγμένο πολύπλευρα», γράφει η Τ. Παπαστεφάνου, αναφερόμενη στην περίφημη, ιστορική -και καλλιτεχνικά και κοινωνικοπολιτικά- «Χορωδία Τρικάλων». Η φλογερή, δραστήρια μουσικός δύο μόλις χρόνια μετά την εγκατάστασή της στα Τρίκαλα έφτασε να έχει δύο παιδικές χορωδίες, η μία από παιδιά 7 – 11 χρόνων και η δεύτερη 11 – 15, μια ανδρική και μια μεικτή. Σύνολο 150 πρόσωπα.
Το ’66 εγκαθίσταται στην Αθήνα όπου τη βρίσκει η δικτατορία και σιωπά επτά ολόκληρα χρόνια. Αυτή την περίοδο αρχίζει να μελοποιεί έργα μεγάλων μας ποιητών τα οποία ηχογραφεί στη μεταπολίτευση.Τα έργα της είναι: «Ελεύθεροι πολιορκημένοι» του Πάνου Παναγιωτούνη, «Αδούλωτη» της Έλλης Παπαδημητρίου, «’Ασμα ασμάτων» σε μεταγραφή Γιώργου Σεφέρη, «Πρελούδια» ποιήματα του Νικηφόρου Βρεττάκου, «Πόλεμος και Ειρήνη» του Γιάννη Ρίτσου και ένα ορχηστρικό «Καϋμοί στη γειτονιά».
Η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου, με την ίδια υπευθυνότητα και την ίδια θέρμη της νιότης της συνέχισε για δεκαετίες να διδάσκει και να διευθύνει χορωδιακά σύνολα.
Συλλυπητήρια δήλωση του Δημάρχου Αμαρουσίου Θεόδωρου Αμπατζόγλου
«Η απώλεια της μεγάλης μαέστρου και μουσικού της νεοελληνικής ιστορίας Τερψιχόρης Παπαστεφάνου, μας γεμίζει θλίψη.
Υπήρξε πρωτοπόρα στην μουσική παιδεία και μύησε τους Έλληνες στο χορωδιακό τραγούδι. Οι διασκευές της, των τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη, έτυχαν διεθνούς αναγνώρισης και βράβευσης.
Το Μαρούσι που τιμητικά έχει δώσει το όνομά της στη Μικτή χορωδία του Δήμου, από σήμερα πενθεί.
Στους οικείους της εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».
Συλλυπητήριά του περιφερειάρχη Αττικής Γιώργου Πατούλη
«Η μεγάλη μαέστρος Τερψιχόρη Παπαστεφάνου με τη σπουδαία και μακρόχρονη προσφορά της στη μουσική και στον πολιτισμό, δεν είναι πια κοντά μας. Ο πολιτισμός μας από σήμερα είναι φτωχότερος. Υπήρξε μία δραστήρια γυναίκα, πολυσχιδής προσωπικότητα, με πνεύμα ανήσυχο, οραματικό, με πρωτοπόρα σκέψη και διάθεση ανιδιοτελούς προσφοράς στην Ελλάδα που τόσο αγάπησε. Είχε μια σπουδαία προσφορά στη μουσική και τον πολιτισμό.
Είχα την τιμή να συνεργαστώ δημιουργικά μαζί της ως Δήμαρχος. Το Μαρούσι τιμητικά είχε δώσει το όνομά της στη Μικτή χορωδία του Δήμου, ενώ το 2013 είχαμε τη χαρά σε μια μεγάλη γιορτή να την τιμήσουμε για τη μεγάλη προσφορά της στη μουσική ιστορία της χώρας μας. Η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου είναι ιδιαίτερα γνωστή στην Ελλάδα και το εξωτερικό για τις περίφημες χορωδιακές διασκευές της των κύκλων τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη. Είναι η πρώτη που μετέφερε το έντεχνο ελληνικό τραγούδι σε χορωδιακή μορφή. Είχε συνεργαστεί με σημαντικές προσωπικότητες, μεγάλους καλλιτέχνες και σπουδαίες φωνές της ελληνικής μουσικής σκηνής.
Η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου θα είναι πάντα στη σκέψη μας διότι έχει προσφέρει μεγάλο έργο και όχι μεγάλα λόγια. Της οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ και μία υπόσχεση ότι το έργο της θα το θυμόμαστε πάντα και θα το έχουμε ως πρότυπο και φωτεινό φάρο στη ζωή μας. Ως Περιφερειάρχης Αττικής θέλω να εκφράσω στους οικείους της, τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».
